Choć od początku pandemii minął prawie rok, wciąż nie istnieje w pełni skuteczny lek przeciw zakażeniu koronawirusem SARS-CoV-2.

W zwalczaniu infekcji stosuje się środki znane z innych zastosowań, a nowe w dalszym ciągu są w opracowaniu.

Naukowcy coraz częściej zwracają się w swoich poszukiwaniach w kierunku produktów roślinnych, których skuteczność nie ustępuje działaniu chemicznych leków, a które nie wywołują tylu skutków ubocznych, a często są całkiem nietoksyczne dla ludzkich komórek.

Terapią ziołami wspierano w Chinach konwencjonalne leczenie infekcji na początku pandemii, a wiele ze składników takich mieszanek podlega obecnie ocenie naukowej.

W ciągu ostatnich 3 miesięcy przybyło wyników badań poświęconych surowcom roślinnym zwalczającym koronawirusa SARS-CoV-2.

Są wśród nich zarówno produkty dobrze znane z półki z przyprawami albo ziołowej apteczki, te stosowane leczniczo w różnych powszechnych schorzeniach, jak bardziej egzotyczne.

Jak działają roślinne leki przeciwwirusowe?

Roślinne leki antywirusowe to środki w większości bezpieczne, bo stosowane tradycyjnie w medycynie ludowej w różnych częściach świata, a także szeroko wykorzystywane we współczesnej fitoterapii.

Substancje roślinnych, które hamują aktywność koronawirusa, są aktywne na różne sposoby, m.in. przeciwdziałaniu wiązania się z receptorami ACE2 na powierzchni komórek, hamują działanie enzymów niezbędnych dla replikacji i przeżycia koronawirusa, zmniejszają działanie zapalnych związków związanych z rozwojem tzw. burzy cytokin, a także uszkodzenia tkanek, np. w naczyniach krwionośnych czy płucach.

Do najskuteczniejszych związków aktywnych o działaniu przeciwwirusowym należą polisacharydy (żelujące polimery złożone z cukrów prostych) i antyoksydanty, szczególnie z grupy polifenoli, a zwłaszcza:

• kurkumina – występuje w kłączu kurkumy,
• kemferol – w bardzo wielu produktach, m.in. herbacie, warzywach kapustowatych i cebulowych, szpinaku, winogronach, wiśniach, borówkach, kaparach, miłorzębie japońskim,
• katechiny – w zielonej herbacie, kakao, czerwonym winie, owocach, nasionach strączkowych,
• naryngenina – w grejpfrucie, oregano, pomidorach,
• kwercetyna – m.in. w jabłkach, cebuli, oraz wielu innych owocach, zwłaszcza jagodowych, warzywach i produktach roślinnych,
• teaflawina – w fermentowanej herbacie – czarnej, pu-erh, oolong, w owocach granatu,
• punikalagina – w owocach granatu.

Antyoksydanty i polisacharydy z roślin leczniczych najlepiej działają w towarzystwie związków, z którymi naturalnie występują w surowcu – dlatego większą skuteczność wywierają wyciągi wodne i wodno-alkoholowe niż pojedyncze, wyizolowane związki.

Przy stosowaniu produktów ziołowych należy wziąć pod uwagę ew. przeciwwskazania, interakcje ze stosowanymi lekami, a także możliwe działania uboczne. Wiele polecane przez nas roślin można jednak spożywać bez większych ograniczeń, co niektórzy robią nawet codziennie.

Chociaż większość prezentowanych tu doniesień ma na razie w postać przeddruków oczekujących na recenzję naukową, stanowią one podstawę do prowadzenia dalszych badań nad ich skutecznością i dawkowaniem u ludzi.

Sprawdź, które rośliny lecznicze mają nowo odkryte działanie anty-SARS-CoV-2!

KONOPIE

Składnik aktywny wyciągu ze specjalnych, niepsychoaktywnych odmian konopi siewnych (Cannabis sativa) w postaci kannabidiolu (CBD) oraz jego pochodna stosowana przy padaczce, 7-OH-CBD, zapobiegają infekcji komórek przez nowego koronawirusa.

Poprzez działanie na geny wirusa blokują jego replikację, czyli powielanie się.

Kannabidiole nasilają też produkcję przeciwwirusowych interferonów, a osłabiają wydzielanie zapalnych cytokin.

Przyjmowanie olejku CBD chroni przed zakażeniem – na COVID-19 zachorowało tylko 1,2 proc. stosujących go pacjentów, podczas gdy w grupie porównawczej zaraziło się nim 12,2 proc. osób!

ZIELONA HERBATA

Główny antyoksydant zielonych liści herbaty chińskiej (Camellia sinensis), katechina o nazwie EGCG, zapobiega infekcji komórek przez koronawirusa, która odbywa się poprzez przyłączanie białek jego kolca (S) do receptorów ACE2.

Co ważne, związek działa też na nowe warianty koronawirusa (B.1.1.7 – brytyjski, B1.351 – południowoafrykański, B.1.429 – kalifornijski).

Zielona herbata ma też cenne właściwości przeciwzapalne i może być bezpiecznie konsumowana w stosunkowo dużych ilościach.

CHMIEL

Szyszki chmielu zwyczajnego (Humulus lupulus), a raczej jego owocostany produkujące nasiona, to surowiec do produkcji piwa, a także leków i suplementów diety o działaniu uspokajającym i wspomagającym sen.

Składniki aktywne chmielu, m.in. humulon, lupulon i ksantohumol, a także ich naturalnie występujące pochodne, hamują aktywność niektórych wirusów oddechowych, m.in. RSV, wspomagają aktywność pewnych antybiotyków i działają silnie antyzapalnie.

Dotyczy to reakcji wywoływanych przez same wirusy, ale także ich czynniki zapalne w postaci lipopolisacharydów (związki lipidowe stosowane są np. w szczepionkach mRNA przeciw COVID-19).

Ekstrakt z chmielu ma też właściwości przeciwzakrzepowo i redukuje zmiany zapalne.

Działanie anty-SARS-CoV-2 może wynikać z faktu, że związki tej rośliny są fitoestrogenami.

Wykazując słabe właściwości estrogenne mogą wpływać na receptory ESR1, co jest jednym z mechanizmów blokowania namnażania się koronawirusa.

JEŻÓWKA PURPUROWA

Dekoracyjne kwiaty jeżówki, nie tylko tej purpurowej (Echinacea purpurea), ale też wąskolistnej (E. angustifolia) czy bladej (E. pallida), to surowce stosowane tradycyjnie w leczeniu chorób oddechowych i stanach obniżonej odporności.

Już wcześniej wykazano, że wyciągi z jeżówki wpływają na wydzielanie związków zapalnych i aktywność limfocytów, a także łagodzą objawy zakażenia.

W przypadku odmiany purpurowej udowodniono też, że zapobiega infekcji wirusem grypy H5N1.

Jeżówka jest już stosowana w podawanych miejscowo preparatach do prewencji i leczenia COVID-19.

Występuje jednak wraz z innymi składnikami ziołowymi (m.in. czystkiem), bo tak działa najlepiej.

Najnowsze badania dowiodły, że wysoką skuteczność ma też jej połączenie z dziurawcem zwyczajnym.

SZAŁWIA LEKARSKA

Liście szałwii lekarskiej (Salvia officinalis) zawierają substancje o działaniu odkażającym, przeciwzapalnym, wykrztuśnym i ściągającym, czyli obkurczającym naczynia krwionośne, przez co często stosowane są w leczeniu uszkodzeń błon śluzowych jamy ustnej i infekcji oddechowych.

Według nowych doniesień to także środek hamujący namnażanie się nowego koronawirusa nawet przy jego dużym stężeniu.

Związki z szałwii pozostają skuteczne nawet w przypadku surowca suszonego i podanego długiemu gotowaniu.

CYNAMON

Kora cynamonowca cejlońskiego (Cinnamomum verum) stanowi źródło silnych związków przeciwwirusowych i przeciwzapalnych.

Hamują one aktywność enzymu niezbędnego w procesie replikacji koronawirusa, zwanego jego główną proteazą – zatrzymują więc jego namnażanie się.

Substancje aktywne z cynamonu, do których należy m.in. kwas cynamonowy, cynamaldehyd i ich pochodne, a także salicylany i benzoesany, pomagają też w szybki i znaczny sposób zmniejszyć aktywność zapalnych cytokin, ograniczyć powstawanie zakrzepów krwi w naczyniach krwionośnych oraz zniszczenia w obrębie ich nabłonka.

MNISZEK LEKARSKI

Liście mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale) to składnik wiosennych sałatek i ziele o działaniu moczopędnym oraz odtruwającym, często wykorzystywane w kuracjach detoks.

Stosuje się je w chorobach pęcherzyka żółciowego, jelit czy stawów.

Mniszek obfituje w kumaryny, flawonoidy i polisacharydy, a zwłaszcza w kwas cykoriowy.

Związki aktywne działają nie tylko przeciwzapalnie.

Przede wszystkim hamują infekcję komórek poprzez receptory ACE2.

W badaniach nieco słabiej działał wyciąg ze spokrewnionej z mniszkiem cykorii podróżnik (Chicorum intybus).

LUKRECJA

Korzeń lukrecji gładkiej (Glycyrrhiza glabra) znany jest z cennych właściwości leczniczych i ceniona zarówno w fitoterapii europejskiej, jak i Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, gdzie pojawia się w ponad 60 procent wszystkich receptur.

Wspomaga bowiem aktywność innych składników i zmniejsza ich toksyczność, a jej słodkawy smak poprawia także walory organoleptyczne mieszanek.

Główny związek aktywny lukrecji w postaci glicyryzyny neutralizuje koronawirusa nawet przy niskim stężeniu, które jest 6 razy mniejsze niż w herbatce z korzenia.

Już wcześniej udowodniono, że zwalcza inne koronawirusy, wirusy opryszczki czy HIV.

W przypadku SARS-CoV-2 mechanizm działania glicyryzyny opiera się na hamowaniu jego kluczowego enzymu Mpro.

DZIURAWIEC ZWYCZAJNY

Ziele dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum) to jeden z najskuteczniejszych naturalnych środków antydepresyjnych, który wspomaga leczenie również innych zaburzeń nastroju, snu czy lękowych, a także choroby Alzheimera.

Ma ponadto właściwości antybakteryjne i przeciwwirusowe, udowodnione m.in. w stosunku do wirusa zapalenia wątroby typu C, zakaźnego zapalenia oskrzeli (IBV) czy niektórych koronawirusów.

Wyciąg z dziurawca hamuje aktywność SARS-CoV-2 i zmniejsza ilość jego cząstek, zapewniając przedłużone działanie.

Niemal równie silne efekty wykazuje w połączeniu z wyciągiem z jeżówki purpurowej.

BYLICA

Ziele bylicy rocznej (Artemisia annua) to źródło związku o nazwie artemizyna, który jest skutecznym środkiem przeciw malarii. Jest to choroba zakaźna wywoływana przez pierwotniaki Plasmodium, zwane zarodźcami malarii.

W leczeniu COVID-19 stosowano już leki antymalaryczne takie jak chlorochina i hydroksychlorochina, jednak nie spełniły one oczekiwań odnośnie skuteczności i bezpieczeństwa.

Z ekstraktem z Artemisia jest inaczej, zwłaszcza że roślina stanowi element mieszanek ziołowych stosowanych z powodzeniem od początku pandemii w Chinach.

Kilka przeprowadzonych już badań wykazało przeciwwirusowe działanie zioła, w tym szybsze pozbywanie się koronawirusa z ustroju.

Wykazano, że artemizyna hamuje aktywność SARS-CoV-2, działając również na wariant brytyjski i południowoafrykański.

Pomaga też zapobiegać rozwojowi burzy cytokinowej oraz zwłóknień w płucach i innych narządach.

GRANAT

Sok z granatu, czyli owoców granatowca właściwego (Punica granatum) zapewnia wiele związków cennych dla zdrowia, jednak skórki są w nie jeszcze bogatsze niż mięsiste otoczki nasion.

Wykazano, że substancje te uniemożliwiają powielanie się i przetrwanie koronawirusa SARS-CoV-2 w ludzkich komórkach poprzez unieczynnianie jego Mpro.

Zawarte w granacie polifenole, takie jak punikalagina, kwas elagowy i teaflawina, blokują też atak wypustek wirusa na komórki, w wyniku którego dochodzi do ich zakażenia.

VILCACORA

Kora południowoamerykańskiego pnącza zwanego kocim pazurem lub vilcacorą (Uncaria tormentosa) zawiera związki z grupy alkaloidów, które nie tylko zapobiegają mnożeniu się koronawirusa SARS-CoV-2, ale także zmniejszają jego szkodliwy wpływ na ludzkie komórki.

Już wcześniej wykazano, że vilcacora działa na różne wirusy (np. opryszczki czy dengi), teraz jednak wiadomo, że w przypadku nowego patogenu unieczynnia niezbędny mu enzym Mpro.

Wyciąg z kory powinien być jednak przygotowany na bazie roztworu wodno-alkoholowego

BRĄZOWE WODOROSTY

Morskie algi to skarbnica prozdrowotnych związków, które wciąż są poznawane.

Substancje wspomagające walkę z koronawirusem zawierają m.in., stosowane w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej brązowe wodorosty Kun Bu.

Gatunek o nazwie Ecklonia kurome jest źródłem polisacharydów, które całkowicie blokują aktywność głównej proteazy koronawirusa, enzymu o nazwie Mpro (inaczej 3CLpro).

Jest on niezbędny do replikacji patogenu, a gdy nie działa, infekcja nie może postępować.

Polisacharydy mogą też zapobiegać atakom kolców koronawirusa na komórki.

CISSAMPELOS PAREIRA

Rosnąca w Indiach roślina o nazwie Cissampelos pareira to źródło surowca stosowanego tam od wieków w celach leczniczych m.in. przy infekcjach oddechowych, żółtaczce czy zaburzeniach hormonalnych.

Składniki aktywne wyciągu z całej rośliny mają właściwości antywirusowe i antymalaryczne.

Efektywność przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2 ma związek z hamowaniem replikacji tego wirusa poprzez działanie na receptory estrogenowe 1 (ESR1).

PACHNOTKA ZWYCZAJNA

Spokrewniona z szałwią pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens), nazywana też bazyliową lub dzikim sezamem, to cenione kulinarnie źródło listków o wyjątkowym aromacie i smaku przypominającym miętę.

Jedna z jej odmian jest powszechnie spożywana w Japonii jako shiso.

Zawarte w pachnotce antyoksydanty takie jak kwas rozmarynowy, luteolina i apigenina mają działanie przeciwzapalne, antyalergiczne i rozkurczające.

Wyciąg z rośliny, jednak przygotowany ze świeżego surowca, a nie suszonego, zapobiega powielaniu się koronawirusa w zarażonych komórkach.

Taki produkt może zmniejszać jego infekcyjność nawet lepiej niż ekstrakt z szałwii

Prewencja terapii COVID-19

W poszukiwaniu efektywnej prewencji i terapii COVID-19 ogromne nadzieje pokładane są w produktach roślinnych.

Wiele z nich stosuje się tradycyjnie od stuleci i wykorzystuje we współczesnej terapii.

Inne spożywamy nawet codziennie jako część diety.

Leki roślinne mogą być tak skuteczne, jak te chemiczne, a przy tym pozbawione wielu działań niepożądanych.

Stosowane w postaci naturalnych wyciągów, np. herbatek czy gotowych ekstraktów, hamują aktywność koronawirusa, a nawet pozwalają na jego całkowitą neutralizację.

Źródło: stronaZDROWIA