CzłowiekEkologiaPrzemysłŚrodowisko

ECO-DESIGN na miarę XXI wieku

Czym jest eco-design?

Eco-design jest podejściem do projektowania produktów, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu produktu na środowisko podczas jego całego cyklu życia.

Cykl życia produktu zazwyczaj dzieli się na produkcję, zakup, użytkowanie i utylizację.

Zazwyczaj analizowany jest on w aspekcie marketingowym w okresie występowania produktu na rynku.

Od momentu wprowadzenia wyrobu na rynek do wycofania go z rynku oprócz czynnika czasu są analizowane wielkość sprzedaży oraz relacje między jakością wyrobu, a potrzebami konsumentów, a także kwestie efektywności wytwarzania.

Ważnym, dającym się zaobserwować zjawiskiem jest powszechne skracanie cyklu życia produktów.

Zjawisko to występuje zarówno na rynku wskutek wprowadzania nowych produktów, zwłaszcza innowacyjnych i zmodernizowanych, jak i w cyklu użytkowania wyrobów.

Skrócenie cyklu użytkowania jest spowodowane wzrostem poziomu zamożności i reakcją na ofertę rynku, a nie zmniejszeniem trwałości produktów lub wcześniejszą utratą ich właściwości techniczno – użytkowych.

Zjawisko to wyraźnie wskazuje na niebezpieczeństwo ekologiczne spowodowane eksploatacją wyrobów, powstawaniem odpadów poużytkowych i produkcyjnych oraz wzmożonym pozyskiwaniem surowców pierwotnych i energii.

Dla ekologii produktu znamienne jest to, iż za początek cyklu życia wyrobu uznaje się  już fazę koncepcji i projektu produktu oraz technologii służącej do jego wytworzenia, a więc sferę przedprodukcyjną.

Badania cyklu życia rozpoczyna się zazwyczaj od ekologicznych uwarunkowań popytu i analizy potrzeb.

Jej efektem jest opracowany projekt produktu, którego jakość opisują ściśle sprecyzowane zbiory cech, w tym cech ekologicznych, a także projekt procesu wytwarzania produktu na określonym poziomie technologii, który oprócz parametrów technologicznych charakteryzuje zbiór cech ekologicznych procesu opisujących jego relacje ze środowiskiem.

W procesie wytwarzania, a więc sferze produkcyjnej, materializuje się jakość obu tych projektów, którą często określa się, jako jakość wykonania.

Od przejęcia wyrobu przez dystrybucję zaczyna się sfera poprodukcyjna.

Zważywszy, że jakość wyrobu realizuje się u konsumenta w procesie zaspokajania potrzeb, można mówić o fazie cyklu życia w procesie użytkowania.

W tym fragmencie cyklu życia produkt oddziaływuje przede wszystkim na użytkownika oraz na jego otoczenie, innych ludzi i pozostałe elementy środowiska.

Następną fazą jest okres poużytkowy, w którym produkt lub jego pozostałość stanowi odpad.

Wtedy to ujawniają się te cechy produktu lub jego opakowania, które decydują o zdolności do przetwórstwa, utylizacji, recyklingu bądź też biodegradacji i przyjęcia produktów rozkładu przez ekosystem.

Eco-design jest zatem stylem życia mającym na celu dbanie o środowisko w taki sposób, by możliwe było zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska począwszy od koncepcji projektu przez proces projektowania, wybór materiałów, rodzaj energii wykorzystywanej w czasie produkcji (chodzi tu o czystą energię elektryczną, uzyskiwaną  z odnawialnych źródeł), po unieszkodliwieniu odpadów powstałych w procesie produkcji.

Dotyczy to zarówno projektowania budynków, mebli jak i artykułów wyposażenia wnętrz.

W eco-designie często wykorzystuje się przedmioty pochodzące z recyklingu, czyli wykorzystuje się materiały z odzysku.

Recykling równie ważny, jak sam produkt

Recykling powszechnie stosowany  jest w budownictwie i w aranżacji mieszkań.

W aranżacjach pojawiają się cegły z rozbiórki i drewno ze zburzonych budynków, a także wykopane kamienie.

Zaletą stosowania materiałów pochodzących z recyklingu jest to, że już są i nie trzeba ich wytwarzać, tym samym nie zanieczyszcza się środowiska w czasie ich wytwarzania.

Proces aranżowania wnętrza wiąże się z przypisywaniem mu pewnych cech, które nadają całości znamiona określonego stylu.

Nawet przy ogromnym wysiłku trudno byłoby bowiem wykreować wystrój wolny od skojarzeń z konkretną estetyką.

Fakt ten wynika zapewne z wrodzonej skłonności człowieka do kategoryzowania, nakazującej klasyfikowanie poszczególnych elementów rzeczywistości do znanych mu grup obiektów.

Ten nieco schematyczny tok myślenia przejawia się także w przypadku pojawiania się określonych stylistyk, jakie pojawiają się w otaczających nas przestrzeniach.

Popularne są np. niestarzejący się nurt klasyczny, współczesny minimalizm, bliski naturze styl eco czy wytworny glamour, a także niejednokrotnie styl eklektyczny, łączący jednocześnie przymioty kilku konwencji.

Przemyślana wizja i konsekwencja podczas projektowania i aranżowania wnętrza oraz projekcja pełnej drogi produktu często stają się kluczem do sukcesu.

Historia i współczesność to dwie odrębne, aczkolwiek nierozerwalnie związane ze sobą jakości. Konfrontacja tradycji z nowoczesnością niekiedy może być jednak przyczyną swoistych nieporozumień.

Tymczasem w niektórych przypadkach zestawienia oparte na kontrastujących cechach potrafią doskonale współgrać, tworząc symboliczną całość, tak jak w przypadku modnego nurtu modern rustic.

Estetyka czerpiąca pełnymi garściami z wyglądu wiejskich domostw, mocno osadzona w aktualnych realiach przez wielu postrzegana jest jako kompromisowy złoty środek, pozwalający zachować  równowagę pomiędzy inspiracjami płynącymi z przeszłości a obecnymi trendami. To także znakomita metoda na wykreowanie  przytulnej atmosfery w surowym, minimalistycznym wnętrzu.

Przypisanie tym konwencjom upodobanie do naturalnych surowców to ich niepowtarzalna cecha, która coraz częściej dochodzi do głosu, także w przypadku nowoczesnych przestrzeni.

Objawia się chociażby w postaci mebli z surowego drewna, uchodzących ostatnio za synonim dobrego smaku i najlepszego eco-designu.

Wyjątkowość tego typu elementów wyposażenia czyni z nich pożądany składnik wyszukanej aranżacji, stroniącej od monotonnej sztampowości.

Wszelkie właściwe dla litego materiału niedoskonałości postrzega się w kategoriach, zwiększających atrakcyjność wykonanego z niego stołu, krzesła, szafy, czy komody.

Eco-design jest zatem procesem, znaczącym czynnikiem wpływającym na poprawę stanu środowiska naturalnego i jakość życia człowieka.

Autor: Przemysław Karlik